Genel
Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukuki ve Cezai Sorumluluğu
28 Temmuz 2020 — Yazar: Barış Kaşka
Ekonominin daralması ve kırılganlığın artması ile yerli ve yabancı şirketlerin zor bir dönemden geçtiği malum. Bu nedenle Franchise Market dergisinin Temmuz sayısında limited şirketlerden anonim şirketlere de geçişi gözlemleyerek ‘’ Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukuki ve Cezai Sorumluluğu’nu ele aldık. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) kapsamında yönetim kurulu, anonim şirketin yürütme ve temsile yetkili organı olarak tanımlanmıştır. Anonim şirket, yönetim kurulu tarafından yönetilir ve temsil olunur. Bu bağlamda yönetim kurulu, yürütme, karar alma, denetim işlevlerinin yanı sıra anonim şirketin, pay sahiplerinin veya şirket alacaklılarının zarara uğramasını önlemekle yükümlüdür. Yönetim kurulu üyesinin kanundan ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüğünü ihlal etmesi halinde TTK Madde 553 uyarınca kusurlu yönetim kurulu üyesi; şirkete, pay sahiplerine veya şirketin alacaklısına verdiği zararı tazminle yükümlüdür. Anonim şirket pay sahiplerinin sorumluluğu, yönetim kurulu üyelerine kıyasla daha sınırlı olup genel anlamda TTK madde 329/2 gereği sadece taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile şirkete karşı sorumlu kabul edilirler.
Yönetim Kurulu Üyesinin Hukuki Sorumluluğu
A-
Öncelikle TTK’nın 553. Maddesinde kurucuların, yönetim kurulu üyelerinin, yöneticilerin ve tasfiye memurlarının sorumluluğu düzenlenmiştir. İlgili hüküm uyarınca,“(1) Kurucular, yönetim kurulu üyeleri, yöneticiler ve tasfiye memurları, kanundan ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini kusurlarıyla ihlâl ettikleri takdirde, hem şirkete hem pay sahiplerine hem de şirket alacaklılarına karşı verdikleri zarardan sorumludurlar. (2) Kanundan veya esas sözleşmeden doğan bir görevi veya yetkiyi, kanuna dayanarak, başkasına devreden organlar veya kişiler, bu görev ve yetkileri devralan kişilerin seçiminde makul derecede özen göstermediklerinin ispat edilmesi hâli hariç, bu kişilerin fiil ve kararlarından sorumlu olmazlar. (3) Hiç kimse kontrolü dışında kalan, kanuna veya esas sözleşmeye aykırılıklar veya yolsuzluklar sebebiyle sorumlu tutulamaz; bu sorumlu olmama durumu gözetim ve özen yükümü gerekçe gösterilerek geçersiz kılınamaz.”
Yönetim ve Temsil Yetkisinin Devri Halinde Sorumluluk
TTK m. 367 gereği, “Yönetim kurulu esas sözleşmeye konulacak bir hükümle, düzenleyeceği bir iç yönergeye göre, yönetimi, kısmen veya tamamen bir veya birkaç yönetim kurulu üyesine veya üçüncü kişiye devretmeye yetkili kılınabilir. (…)” Buna ek olarak TTK m. 553/2 ise “Kanundan veya esas sözleşmeden doğan bir görevi veya yetkiyi, kanuna dayanarak, başkasına devreden organlar veya kişiler, bu görev ve yetkileri devralan kişilerin seçiminde makul derecede özen göstermediklerinin ispat edilmesi hali hariç, bu kişilerin fiil ve kararlarından sorumlu olmazlar.” şeklinde düzenlenmiştir.
TTK m. 370 uyarınca, “(1) Esas sözleşmede aksi öngörülmemiş veya yönetim kurulu tek kişiden oluşmuyorsa temsil yetkisi çift imza ile kullanılmak üzere yönetim kuruluna aittir. (2) Yönetim kurulu, temsil yetkisini bir veya daha fazla murahhas üyeye veya müdür olarak üçüncü kişilere devredebilir. En az bir yönetim kurulu üyesinin temsil yetkisini haiz olması şarttır.” TTK m. 371 f.7 uyarınca, “(7) (Ek: 10/9/2014 - 6552/131 md.) Yönetim kurulu, yukarıda belirtilen temsilciler dışında, temsile yetkili olmayan yönetim kurulu üyelerini veya şirkete hizmet akdi ile bağlı olanları sınırlı yetkiye sahip ticari vekil veya diğer tacir yardımcıları olarak atayabilir.”
Yönetim Kurulu Üyesine Karşı Sorumluluk Davası
B-
TBK 114/2 “haksız fiil sorumluluğuna ilişkin hükümlerin, kıyas yoluyla sözleşmeye aykırılık hâllerine de uygulanacağını” düzenlemektedir. Bu itibarla, TBK m. 49 genel sorumluluk hükmü, TBK m. 114/2 atfı nedeniyle sözleşmesel sorumlulukta da uygulanır. Sorumluluğun şartları; zarar, hukuka aykırılık, kusur ve illiyet bağıdır.
Yönetim Kurulu Üyesinin Hakları | Yönetim Kurulu Üyesinin Yükümlülükleri | |
TTK 392 Bilgi alma ve inceleme hakkı | TTK 549, 553 Özen borcu | |
TTK 394 Mali haklar | TTK 369, 396 Sır saklama yükümlülüğü ve rekabet yasağı | |
Toplantıya katılma yasağı | ||
TTK 395/1 Şirketle işlem yapma ve şirkete borçlanma yasağı |
- Zarar
- Hukuka Aykırılık
- Kusur
- a) 64. maddesinin birinci fıkrasının ikinci veya üçüncü cümlesindeki yükümlülükleri yerine getirmeyenler, b) 64. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca belgelerin kopyasını sağlamayanlar, c) 64. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca gerekli onayları yaptırmayanlar, d) 65 inci maddesine uygun olarak defterlerini tutmayanlar, e) 66. maddesindeki usule aykırı olarak envanter çıkaranlar, f) 86. maddesine göre belgeleri ibraz etmeyenler, dört bin Türk Lirası idari para cezasıyla cezalandırılır.
- a) 349. maddesine aykırı beyanda bulunan kurucular,
- b) 358. maddesine aykırı olarak pay sahiplerine borç verenler,
- c) 395. maddesinin ikinci fıkrasının birinci veya ikinci cümlesi hükümlerini ihlal edenler, üç yüz günden az olmamak üzere adli para cezasıyla cezalandırılır.
İlginizi Çekebilir
UPT’den Türkiye Fintek Sektöründe Bir İlk
Franchise Market Türkiye — 2024-10-04 14:36:00
BonVeno, Alışverişte Yeni Alışkanlığın Adresini 30’a Çıkardı
Franchise Market Türkiye — 2024-10-04 12:07:00
Dijital Dönüşümün Öncüsü Siemens Türkiye, MAKTEK Avrasya 2024 Fuarı’nda
Franchise Market Türkiye — 2024-10-04 10:37:00