Ayak Sağlığı ve Ayakkabıda Tabanın Rolü

İnsanın günlük yaşamında bütün vücut ağırlığını taşıyan ayak sağlığı aynı zamanda omurga yapısı içinde çok önemlidir. Yanlış ayakkabı seçimi özellikle omurganın doğal yapısında yapacağı deformasyon telafisi olmayan sağlık sorunlarına yol açabilmektedir.  İnsan ayağına uygun olmayan ayakkabılar da basma bozukluğu, bilek burkulması, tırnak batması, mantar, nasır, çatlak, damar hastalığı ve ayakta şekil bozukluğu gibi birçok sağlık sorununa yol açabilir. Bu yüzden ayakkabı seçiminde dikkatli olmak çok önemlidir. Bu konuda özellikle kadınları uyarmakta yarar var. Çünkü kadınlar, ayakkabı seçiminde modaya uygunluğa göre karar veriyor. Oysa modaya uygun ayakkabı yerine, ayağa uygun ayakkabı seçmek gerekir. Ayakkabıda ortopedik ya da anatomik taban olarak isimlendirilen hususlarsa teknik olarak şu şekilde açıklanabilir; Her insan doğduğunda düztabandır. Bu düztabanlık durumu 5 yaşına gelene kadar devam eder. 5 yaşına gelene kadar ayak tabanının iç tarafındaki kavis görülmez çünkü bu kavsi oluşturan dokular 5 yaşından itibaren belirginleşip kuvvetlenirler. Düztabanlık konusunda bugün tıpta kanıtlanmamış ve hala tartışılan birçok nokta olmasına rağmen ilk 5 yaşta özel ayakkabı veya tabanlık kullanmanın gereksizliği ve çıplak ayak yürümenin daha sağlıklı olduğu artık tartışılmamaktadır. Peki, Ortopedik ayakkabı nedir? “Ortopedik ayakkabı” demek, ayak hastalıkları ve çeşitli deformitelerinde özel olarak o ayağa göre imal edilmiş ayakkabı demektir. Günümüzde çok nadiren, ciddi bazı ayak hastalıklarında bu tarz ayakkabılar tavsiye edilir. Çocukların giymesi gereken aslında bu “ortopedik” ayakkabılar değil, “anatomik” veya “fizyolojik” olarak isimlendirilen tarzda ayakkabılardır. Aileler hangi durumda çocuklarına ortopedik ayakkabı giydirmelidir? Yürümeyen bir çocuğun ayağında eğer gözle görülür bir deformite (ayakların simetrik olarak yere basmaması uygun senkronize adımların atılmaması) varsa, yürüyen bir çocukta eğer topuklar aşırı dışa doğru kayıyorsa ve 5-6 yaşından sonra düztabanlıkta hiçbir düzelme olmuyorsa, ayak konusunda tecrübeli bir ortopediste başvurulmalıdır. Burada önemli olan fizyolojik yani normal düztabanlıkla patolojik yani fizyolojik olmayan düztabanlığın ayırt edilmesidir. Patolojik durumlar ancak ayak konusunda tecrübeli ortopedistler tarafından ayırt edilebilirler. Klinik ve radyolojik (röntgen ile inceleme) birçok faktör bir arada değerlendirildikten sonra hekimin hissiyatı önemlidir. Tabi burada kastedilen hekim, ayak konusunda tecrübeli bir ortopedisttir. Hangi durumda tabanlık kullanılmalıdır? sorusunun cevabı çok nettir; Tabanlık kullanımının ayağı düzeltici veya deformite oluşumunu engelleyici hiçbir etkisi yoktur. Bu bilimsel olarak kanıtlanmıştır.  Fakat düztabanlığa bağlı ağrısı olan çocuklarda tabanlık verilebilir. Burada doktorun tecrübesi çok önemlidir. Genel olarak prensip hiç şikâyeti olmayanlara dokunmamaktır. Burada “şikâyet” ile kastedilen sadece ağrı değildir. Ayakkabılarda deformasyon, koşmada zorlanma veya çocuğun bacaklarından atipik şikayetleri olması da dikkate alınmalıdır SONUÇ: İnsan sağlığı için günlük kullanımda uygun ayakkabı tabanını özelliklerini aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz. Şoku emebilen ve insan vücudunun ağırlığını eş seviyede ayakkabı tabanına yayan özellikte olmalı, mümkünse kösele taban olmamalıdır. Ayakkabı tabanı ayak kavsini desteklemelidir, Bir elimizle ayakkabının topuğu, diğer elimizle de burnundan tutup ters yönlere çevirdiğimizde ayakkabı orta kısmında aşırı bir dönme olmamalıdır. Deri ayakkabı, ayağın hava almasını sağladığı için daha sağlıklıdır. Ayakkabıda plastik malzeme kullanımı, esnekliği ortadan kaldıracağı için nasıra yol açtığı bilimsel olarak ispatlanmıştır. Bağcıklı ayakkabılar, diğerlerine göre daha emniyetlidir. Ayrıca ayaklar şiştiğinde bağcıkları gevşeterek ayak kan dolaşımını hızlanması sağlanır ve ödem ve yumuşak doku zedelenmesinin önüne geçilir.

Emir KUŞGÖZ

                              İş Sağlığı ve Güvenliği Yüksek Mühendis A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı

                                                           İş Ayakkabıları CE Belgelendirme Uzmanı