Dünyanın en büyük franchiselarından bazılarının uluslararası ayak izinde en çok değer verdiği yerlerin başında Çin geliyor. Ucuz işçilik maliyeti ile bilinen ülkenin kendine özgü yasal engelleri ve kültürel nüansları ise bu yönde ilerlemek isteyen işletme sahiplerinin rekabet ortamında hayatta kalabilmek için özel bir beceri seti geliştirmesini gerekli kılıyor. Keşfedilmeyi bekleyen farklı ve yüksek potansiyeli ile Çin, aslında franchise verenler için ne anlama geliyor?
Franchise Dünyasında Çin’in Yeri
Çin’in franchising dünyası için sahip olduğu yüksek potansiyel aslında pek de şaşırtıcı değil. Öyle ki 2003 yılına kadar Goldman Sachs tarafından Çin’in 2050’den önce dünyanın en büyük ekonomisi olacağını sıklıkla yineleniyordu. Ancak Çin’in bu konumu yıllar içerisinde daha fazla markanın ülkenin zengin fırsatlarına nüfuz etme çabasıyla ve bu yönde hızlanan çalışmalar bu potansiyeli giderek daha belirgin hale getirdi.
Çin Zincir Mağaza ve Franchise Derneği’nden yayınlanan verilere göre ülkede yaklaşık olarak 257.000 franchise mağazası bulunmakla birlikte bunların 800 milyar doların üzerinde gelir elde ettiğini tahmin ediliyor. Ayrıca önümüzdeki dönem içerisinde franchise sektöründeki beklenen büyüme oranının ise %17 olması oldukça dikkat çekici bir diğer nokta oluyor. Ülkede, sektörün en büyük oyuncularından KFC’nin 7.000’den fazla lokasyonu, McDonald’s’ın 3.500’den fazla lokasyonu ve Wyndham gibi ağırlama franchise’larının bile yaklaşık 1.600 tesisinin bulunduğunu eklemeden geçmemek gerek.
Elbette tüm anlatılan harika görünse ve istatistikler uluslar arası genişlemeye olan istekliliği arttırsa da yatırımcıların potansiyel olarak riskli bir genişlemeye başlamadan önce Çin hakkında bilmeleri gereken birçok şey bulunuyor.
Çin’in Özgün Kuralları
Çin’e gelen franchisorların ilk olarak bilmesi gereken ‘2+1 Kuralı’ ve Çin’in ‘ilk başvuru yapan bölge’ statüsüne sahip olması. 2+1 Kuralı bir kuruluşun dünyanın herhangi bir noktasında en az 1 yıl hizmet vermiş olan ve sayısı en az 2 olan satış işletmesinin bulunması zorunluluğu olarak tanımlanıyor. Bu kuralı anlamak bir hayli kolay, ancak bir o kadar da önemli olurken, pek çok küresel markanın kolayca karşılayabileceği bu gereklilik konusunda yalnızca franchise modeli işleten veya hala ilk yıllarında olan franchise’ların biraz daha beklemek zorunda olduğunu gösteriyor.
Telif hakları ve ticari markaları yakından takip etmeyen franchisorlar için bir soru işareti olan Çin, pek çok sektörde ‘’ilk başvuran’’ ünvanına sahip olunan coğrafyada bir ticari markayı ilk olarak kaydeden kişiyle el ele olmayı gerektiriyor. Markalarla sık sık tescil üzerine davalarıyla gündeme gelen Çin kurumları her ne kadar bu soruna geçtiğimiz 10 sene içerisinde daha esnek yaklaşımlarla uzlaşmacı davranıyor olsa da iyileşen tabloya rağmen dikkatli olmakta fayda bulunuyor.
