Açıklanan verilere göre 1 Mart 2021 itibariyle küçülme oranı %65’i bulan yeme-içme sektörünün tüm servis sistemlerine ve üstün ekip çalışmalarına karşın pandemi dönemine ilişkin tüm sorunlarının geçerliliği korumaktadır. 14 aydır kapalı olmasına rağmen kira ve personel maaşı ödemekte olan işletme sahipleri vergi affı, kira ve borç silinmesi gibi teşvikler için her kabine toplantısıyla birlikte yeniden gözlerini ekranlara çevirmesine rağmen, henüz sektör temsilcilerine açılma kararına ilişkin tahmini bir tarih belirtilmediği veya kredi, vergi ödemelerinde öteleme benzeri bir kolaylığın sağlanmadığı görülmektedir.
Henüz bayramı da kapsayan tam kapanma sürecinde yapılan cirolara ilişkin veriler açıklanmamış olmasına karşın, bayram öncesi dönemde aralarında TURYİD Başkanı Demirer ve TESK Başkanı Palandöken’in de bulunduğu sektör uzmanlarının iflas oranlarının %25’e çıkabileceğini öngörmüş olması, sektör için yeni destekler açıklanması konusunda yetkililerin elini çabuk tutmasının ne kadar önemli olduğunu açıkça göstermektedir.
Teşvik Taleplerinin Önemli Sayısal Nedenleri
Türkiye genelinde restoran ve kafeler sayısının 120 bini bulması ve sektörde istihdam edilen 2 milyona yakın çalışanın var olması, salgın döneminde- yarı kapasiteyle sınırlı süre hizmete açılma araları haricinde- totalde 14 ay boyunca yalnızca Mart, Nisan ve Mayıs 2020 dönemlerini kapsayan minimum destekle iş yerlerini hizmete açık tutmak için mücadele eden işletme sahibi, yönetici, tedarikçi ve personelin nüfus içerisinde ne kadar büyük bir kitleyi kapsadığını açıkça ortaya koymaktadır. Yine mevzu bahis duyuru tarihi 1 Mart’ta açıklandığı üzere güncel olarak iflas eden veya süresiz olarak kapanan yeme – içme sektörü işletmesi oranı %20’yi bulmuşken, kredi taksitleri ve vergi ödemelerinin ertelenmesi gibi kolaylıkların acil şekilde gündem maddeleri arasında yer alması talep edilmektedir. Sektör temsilcilerinin taleplerine ilişkin nedenlere bakıldığında paket servisin tam kapasite çalışması halinde dahi, bu servis modeliyle pandemi öncesi ciroların yalnızca %20’sine ulaşılabildiğinin kaydedilmesi, yalnızca sektörün sene boyunca aldığı hasarı hızlı şekilde onararak yeniden ekonomiye can vermesi için değil, bu sektörde hizmet veren kişilerin ve onların sorumlu olduğu ailelerinin asgari yaşam standartlarının korunması için de destek, kredi, teşvik ve indirim gibi maddi kolaylaştırmaların ne kadar önemli olduğunun somut bir ifadesidir.
Teşvik Taleplerine İlişkin Örnek Maddeler
Hafta içerisinde ortalama olarak 4 ila 5 bin aralığında kişiye hizmet vermekte olan kafe ve restoran işletmelerinin paket servis kapsamında bu sayının ortalama 500’e gerilemiş olmasına karşın kira, personel maaşı, vergi ve enerji maliyeti gibi tüm harcamaları destek görmeksizin geçerliliğini korumaktadır. Bu kapsamda sektör temsilcileriyle yapılan görüşmelerden ve işletme sahiplerinden edinilen bilgileri de dahil ederek yer aldığımız bu sektörün bir parçası olarak görmeyi dilediğimiz teşvikler şu şekilde örneklendirilmektedir:
- 31 Temmuz 2020 tarihli ilanla açıklanan ve 31 Mayıs’ta 2021’de son bulacak olan KDV indiriminin 2022 senesinin sonuna kadar devam etmesi,
- Yine 2022 sonuna dek çalışanların çıplak ücretlerinin şirket tarafından ödenmesi gerekliliğine SSK destekleri ile destek sağlanması ve personele ilişkin vergilerin devlet tarafından karşılanması,
- Mekan kiraları için ödenen KDV ve stopaj için uygulanan indirimin 2022 sonuna dek devam etmesi ve kurumlar vergisinin yine aynı dönem içerisinde alınmaması,
- Geriye dönük 5 senelik süreçte ödenmiş olan kurumlar vergisi tutarında 48 ay vadeli ve faizsiz kredi limitlerinin açılması için kamu bankalarına yönlendirme sağlanması,
- Yiyecek ve içecek sektörü için büyük bir gider kalemi olan doğalgaz, elektrik, su gibi enerji kaynaklarının maliyetine ilişkin bahsedilen süre boyunca minimum %20 oranında indirim uygulanması
Geriye dönüklerin taleplerin uygulama güçlüğü düşünüldüğünde bu taleplere kıyasla geleceğe yönelik uygulamalara odaklanılmasının daha makul olduğuna kanaat getirilmekte, ilerleyen günlerde güçlü bir ekonomiyle hem şirket içi hem sektörler arası iyileşmeye katkı sağlayacak olan işletmelere yakın zamanda ve aceleyle ilgili teşviklerin sunulması talep edilmektedir.
