Dijitalleşme bugün firmaların pazarlara ulaşması, iş verimliliğin artışı, önemli maliyet tablolarının oluşturulması ve rekabet avantajlarını sağlaması, ürünlerinin iyileştirilmesi için zorunluluk olmuştur. Bu noktada; işletmeler tüm endüstriyel süreç ve dönemlerde rekabet üstünlüğü sağlamak için çağın getirmiş olduğu yeniliklere ayak uydurarak fonksiyonel yararlık gösterecek bazı değişimler uygulamıştır. Dijitalleşme bahse konu bu yararın açığa çıkmasında zaman ve maliyetler odağında yeni bir işletme tasviri sunmuştur. Dijital işletme olarak sunulan bu tasvir; yenilenen ekonomik faaliyetler ile bilgi teknolojilerindeki yeniliklerin getirdiği faaliyet ve işlevlerin ileri teknolojiden faydalanılarak gerçekleştirildiği işletme tipidir. Dijital dönüşüm, bir işletmenin müşteri odaklılığını da arttırarak dijital müşterilerle daha iyi iletişim kurmak ve isteklerine yanıt vermek için mevcut iş modellerinin geliştirilmesi olarak görülmektedir. Bu noktada dijital dönüşüm ileri teknolojiden faydalanarak işletmeleri farklı seviyelerde yenilemeyi tanımlamaktadır. Dijital dönüşümün en çok yaşandığı alan iş modelleridir. Dijital dönüşüm sayesinde iş modellerinde değer üretim şeklinden gelir elde etme şekline kadar köklü değişiklikler yaşanmaktadır. Dijital dönüşüm, işletmelerin iş süreçlerini de etkilemektedir. Dijital teknolojilerin kullanılması, hammadde satın alımından üretime, üretimden satışa, satıştan ürün hizmetine kadar olan tüm iş değer zincirini değiştirmektedir. İş modellerinin ve iş süreçlerinin değişmesi, işletmelerin mevcut yapıları ve anlayışıyla gerçekleştirmeleri mümkün olmamaktadır. Bu nedenle, işletmelerin organizasyon yapılarının da dönüşmesi gerekmektedir.
Dijital dönüşüme uyum sağlamak için öncelikle değişimi iyi yönetmek gerekmektedir. Değişimin başarı ile yönetilmesi için de bir lidere gereksinim duyulmaktadır. Bu bağlamda, dijital dönüşüm süreci, yeni liderlik modellerinin ortaya çıkmasında önemli bir rol oynadığını söylemek mümkündür. Nitekim, bir işletmenin dönüşüm ve değişim yaşamasına imkan veren şey liderlerin dijitalleşme ile ilgili vizyonlarıdır. İşletmelerin dijital dönüşüm süreçlerinde etkili bir rol oynayan liderlik türü ise dijital liderliktir. Dijital liderler, dijital çağa uygun olan farklı beceri, tutum, mesleki ve kişisel deneyimleriyle diğer liderlerden ayrılmaktadırlar. Dijital liderler, geniş bir entelektüel merak duygusuna sahiplerdir ve yeni bilgiler öğrenmeye açıktırlar. Farklı bakış açılarına sahip olan dijital liderler, belirsizlik karşısında güçlü bir duruş sergilerler. Sürekli öğrenmeye açık olan dijital liderlerin bu özellikleri sayesinde, küresel anlamda ve işletme bazında yaşanan zorluklar ve sundukları çözüm önerileri ile dijital çağda aranan lider türü olmaları kaçınılmazdır.
Bir ülke ekonomisinin teknolojik ilerleme seviyesi, içinde faaliyet gösteren işletmelerin güçlü teknolojik ilerlemesinin doğrudan bir sonucudur. Bununla birlikte, teknolojik ve yenilikçi gelişme derecesi, yöneticilerinin stratejik ve operasyonel düzeyde bilgi, beceri, yetenek, yetkinlik, hazırlık, deneyim ve potansiyeli ile doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle, işletmelerin yüksek düzeyde teknolojik ilerlemesini sağlamak için, organizasyonları optimum uzun vadeli başarıya ulaştıran liderlik becerilerine sahip olmak esastır. Dijital liderlik, her ortamda kesintisiz internet bağlantısına sahip olabilen, açık kaynak teknolojisini kullanabilen, mobil cihazları ve teknolojiyi amacına uygun olarak kişiselleştirebilen liderlik becerisi olarak tanımlanmaktadır. Bununla birlikte, “Digital Master” kitap serisinin yazarı Pearl Zhu, dijital liderliği 5 açıdan tanımlamıştır. Birinci tür liderlikte “fikir liderliği” vardır. Bu liderlik, pazarda yaşanacak değişimlere karşı güçlü kalabilme yeteneğinidir. İkinci tür liderlik “yaratıcı liderlik”tir. Bu liderlik türü, liderin yaratıcılık ve yenilik zihniyetine sahip olmasını ifade etmektedir. Üçüncü tür liderlik, “küresel vizyoner lider”dir. Liderin yön verebilme ve dijital dönüşümde orkestra şefi olabilme özelliğidir. Dördüncü tür olan “meraklı lider”, karmaşık ve dinamik olan sistemde öğrenme yetkinliğini açıklamaktadır. Son lider türü olan “bilge lider” ise zor ve karmaşık dönemlerde liderin bu süreci derin bilgi ve kavrama yeteneği ile yönetebilme, karar verme sürecinde bilgiyi yorumlama, anlamlandırma ve sentezlemede bilgilerini kullanabilmesi için sahip olduğu dijital liderlik yeteneğini açıklamaktadır.
İşletmeler, geleneksel liderlik anlayışlarını değiştirmeye, değişimi hızlı okuyabilen liderlik anlayışlarını benimsemeye başlamışlardır. İşletmelerin dijital dünyada başarılı olabilmeleri için liderlerin farklı bakış açılarına sahip olması, davranış ve tepkilerini içinde bulundukları koşullara göre şekillendirmesi gerekmektedir. Bu nedenle, birçok işletmenin en önemli ihtiyacı, liderlerinin dijital yeteneklerini geliştirmektir.
İşletmelerde Dijital Liderlik
İşletmelerin teknoloji odaklı olduğu günümüz iş dünyasında, liderlerin, dijital dönüşümün tüm örgütsel boyutlarından ayrı olarak çalışanların beceri ve yeteneklerine ilişkin farklı bakış açılarına sahip olmaları gerekmektedir. Özellikle dijital liderlik becerilerine sahip profesyonellere duyulan ihtiyaç, işletmelerin ve ekonominin tüm hiyerarşik seviyelerinde ortaya çıkmaktadır. Bir iş stratejisinin ve ekonomik dönüşümün başarısı, yalnızca stratejik yönetimin değil aynı zamanda orta yönetimin de kilit rolüne bağlıdır. Bu nedenle, belli bir vizyona ve yenilik potansiyeline sahip, yaratıcı düşünebilen, güçlü, hırslı, motivasyonu yüksek, insan kaynaklarını da en iyi şekilde nasıl yöneteceklerini bilen insanlar, yüksek teknolojili ekonomik sistemin geliştirilmesinde özellikle değerlidir.
Günümüzde dijital liderlik becerileri, yüksek teknolojiye ulaşmak için önemli bir ön koşuldur. Çünkü gelecekte teknolojik gelişme, dijital teknoloji alanındaki liderlerin bilgilerinin gelişimine dayalı olacaktır. Yapılan araştırmalar, en azından önümüzdeki beş yıl içerisinde, odak noktasının öncelikle büyük veri setlerini analiz etmek, işlerin bilgi teknolojilerine dayalı olmasını sağlamak, dijital ürünleri, sistemleri ve ağları yönetmek için dijital bir liderin becerilerine bağlı olacağını göstermektedir. Bu yetenekleri girişimciliğin gerekleriyle birleştirmek, dijital ortamın ve dijital sektörün gelişimini izleyen ve ustaca yenilikler üreten yeni bir lider türü oluşturmaya yol açmaktadır. Bu nedenle, liderin ticari, yatırım ve finansal becerilere, proje yönetimi becerilerine, pazara nüfuz etme becerilerine, etkili pazarlama hamleleri ve karşı hamleler gerçekleştirme becerilerine sahip olması gerekmektedir.
Sonuç olarak, globalleşen ve dijitalleşen iş dünyasında yaşanan hızlı değişimler, işletmelerin iş modellerini, örgütsel yaklaşımlarını ve stratejilerimi de dönüştürmeye başladığı yadsınamaz bir gerçektir. Yaşanan bu dijital dönüşüme uyum sağlayabilen ve risk alabilen işletmelerin rekabet üstünlüğü sağlaması kaçınılmaz olacaktır. Dijital dönüşüme işletmelerin olduğu kadar çalışanların da ayak uydurabilmesi ve gerekmektedir. Bu nedenle, çalışanlarda olması beklenen yetkinliklerde de değişimlerin olması beklenmektedir. Bu yetkinliklerin başında dijital yetenek kabiliyeti gelmektedir. Özellikle yapay zeka ve akıllı robotların iş süreçlerine dahil olması sonucunda akıllı sistemlerin kullanılmasını içeren stratejilerin oluşturulmasında dijital lider önemli bir role sahiptir. Herhangi bir düzeyde yer alan lider, dijital dünyayı ve dijital dünya araçlarını, bunların nasıl kullanılacağını, paydaşlarla ilişkilerin önemini, müşterileri, çalışanları ve tedarik zincirini anlamazsa önemli ölçüde geride kalacaktır. Dijitalleşmenin getirdiği şeffaflık ile liderler dijital dünya araçlarının gücünü ve bu araçlarla başarıya nasıl ulaşılacağını anlamalıdırlar. Dijital liderler, dijitalleşen dünyada sahip oldukları beceri ve yetkinlikler ile öne çıkmakta ve dijital dönüşüme öncülük etmektedirler. Bu nedenle, işletmelerin dijitalleşme gibi uzun vadeli çalışmalarında ve dijital dönüşümlerinde dijital liderlere ihtiyaçları bulunmaktadır. Dijitalleşme sonucunda bazı sektör ve mesleklerin yok olacağı düşünüldüğünde bu tür teknolojik gelişmelere uyum sağlayabilecek ve gerekli bilgi, beceri ve yetkinliklerin geliştirilmesi sürecini yönetebilecek ve çalışanların dijital teknolojilere uyum sağlamasında yardımcı olabilecek bir dijital liderin önemi son zamanlarda oldukça artmıştır.