Aslında franchising bir nevi imtiyaz kiralama işidir.
Hemen hemen her perakendecinin hayali mümkün olduğu kadar çok şube açarak işini büyütmektir. Ama dükkan kirası, mekan için yapılacak mobilya veya mutfak yatırımı, personel maaşları, stok ve lojistik maliyetleri düşünüldüğünde şube açmanın maliyeti yüksektir.
Franchising sistemi, perakende yemek, kafeterya, konfeksiyon, otelcilik gibi alanlarda maliyeti artırmadan büyümek için güzel bir yöntem olabilir. Aslında franchising bir nevi imtiyaz kiralama işidir. Franchise sistemi; bir markanın imtiyaz sahibinin belli şartlar dahilinde işin yönetim ve yürütülmesine ilişkin destek sağlayarak, belirli bir maddi bedel karşılığında, bağımsız yatırımcılara markasını kullandırmasıdır. Bu iş ilişkisine “franchising” denir.
Sistem ana hatlarıyla şöyle işler: Siz markanın sahibisiniz üretim ve marka yatırımını yapmışsınız birkaç yerde kendi satış noktalarınızı da açmışsınız. Bundan sonra ülke içerisinde veya dışında sizin olmadığınız yerlerde markanızla satış yapacak yeni yatırımcılar arıyorsunuz. Marka sahibinin yatırımcıdan talep ettikleri özetle şunlar olacaktır:
- Markanın tasarım, eleman seçimi, kurumsal kimlik standartlarına uymak koşuluyla mağazanın her türlü yatırımını yeni yatırımcı üstlenir.
- Yatırımcı, marka sahibinin ürünlerinden başka bir ürün satamaz.
- Yatırımcı, ilk günden marka kullanım hakkı olarak belli bir miktar maktu “isim kullanım hakkı” bedeli öder (royalty bedeli).
- Marka sahibi, ürün bedelini yatırımcıdan tahsil ettiği gibi ayrıca ciro üzerinden de bir yüzde talep edebilir.
Franchise veren, bir kuruş para harcamadan para kazanmak, derenin taşıyla derenin kuşunu vurmak isterken franchise alan ise yeni bir marka yaratmak zahmetine girmeden hazır bir işin parçası olmuştur artık. Yani “franchise” sistemi veren için de alan için de her açıdan avantajlı görünüyor ama marka sahibiyseniz itibarınızın korunması için franchise verirken bazı konulara dikkat etmelisiniz:
- Güçlü bir pazarlama stratejinizin olması gerekir. Dikkat edin “satış” değil “pazarlama stratejisi” dedim çünkü ikisi farklı şeylerdir.
- Pazarlama sisteminizde CRM, CEM, CLM, CVM yoksa en önemli müşteri verilerini bayinize kaptırdınız demektir. Bir süre sonra franchise verdiğiniz yatırımcı sizin levhanızı indirip kendisi bir başka isimle aynı işi devam ettirebilir.
- Marka sahibi olarak eğer kuralları siz koymuyorsanız markanız iki paralık olabilir, kuş vurmak için taş ararken bir de bakmışsınız ki dereye düşüvermişsiniz.
Eğer mükemmel bir üretim, lojistik, toplam kalite, müşteri ilişkileri ve pazarlama sisteminiz varsa ve bayinizden/franchise yatırımcınızdan beklentiniz de yalnızca onun bölgesindeki bürokrasi ve personel ile uğraşması ise franchise sistemi o zaman tıkır tıkır işler. Çünkü parayı koyan o ama kuralları koyan sizsiniz. Kalite kontrol, insan kaynağı seçimi, eğitim, müşteri memnuniyeti ve pazarlamaya hakim değilseniz ve parayı bastırana franchise veriyorsanız bu durumda yalnızca markanızın batışını hızlandırmış olursunuz.
Siz siz olun derenin taşıyla derenin kuşunu vurmaya çalışmayın. Dişinizi sıkın dere olun marka olun zaten o zaman etraf taşla, kuşla dolacak merak etmeyin.